Gümrük vergileri nedir? (Ticari terimler kategorisi)

(Customs duties) İthal mallarının sınırdan geçerek ülkeye girişi sırasında Gümrük İdareleri tarafından alınan vergilerdir. Bunların yerine Gümrük Tarifesi deyimi de kullanılır. Ancak tarife, gümrük vergilerinin oranlarını gösteren listelerdir. Gümrük vergileri devletin dış ticarete müdahalede kullandığı en eski araçlardan birisidir. Bunun nedeni Devlet Hazinesinin önemli gelir kaynaklarından birisini oluşturmasıyla ilgilidir. Hazineye gelir sağlamak yanında gümrük vergileri, yerli endüstrileri dış rekabetten korumanın da önemli bir aracı durumundadır. Bunun dışında tarifeler ithalatı pahalılaştırarak ithal mallarının tüketimini azaltacağı içindöviz giderlerini azaltır, dolayısıyla da dış açıkların giderilmesine katkıda bulunur. Tarifeler ithal malının fiyatının bir yüzdesi şeklinde konulmuş olabilirler. Bunlara Ad Valorem Tarife denir. Bir de ithal malının fiziki birimi başına alınan vergiler vardır ki bunlara da Spesifik Tarife adı verilir. Bir mal üzerine tarife konması dört farklı etki doğurur.

Bunlar şu şekilde ifade edilebilir :

(1) Üretim etkisi: Tarife dolayısıyla yurtiçi fiyatı yükselen malın yerli üretimi artar.

(2) Tüketim etkisi: Pahalılaşan yabancı malların yurt içindeki tüketimi azalır.

(3) Gelir etkisi: Tahsil edilen gümrük vergileri dolayısıyla Hazine’nin elde ettiği gelirleri ifade eder.

(4) Gelir dağılımı etkisi: Tarife dolayısıyle fiyatı yükselen malın yerli üretimi genişler. Bu da tüketicilerin daha yüksek fiyat ödemeleri, üreticilerin de daha yüksek gelir elde etmeleri anlamına gelir. Diğer bir deyişle, gelir dağılımı tüketicilerden üreticilere doğru yeniden dağıtılmış olur, işsizlik içinde bulunan bir ülke, tarife koyarak üretimi genişletmeyi başarabilirse bu aynı zamanda ülkede milli gelirin artması, işsizliğin azalmasına yol açar. Ancak dünya ticaretinde büyük yeri olan ülkelerin tarife koymaları, onların ticaret ortaklarını zarara uğratacağından büyük bir olasılıkla onları misillemede bulunmaya yöneltir. Gümrük vergilerinin indirilmesi, ülkenin dünya ekonomisiyle o ölçüde bütünleşmesine ve kaynak dağılımında etkinliğini artırmasına yol açabilir (Bkz. Liberasyon).